V Międzynarodowa Konferencja Naukowa

W dniach 7-9 września 2008 roku Drohiczyńskie Towarzystwo Naukowe wraz z Instytutem Nauk Społecznych Akademii Podlaskiej, Siedleckim Oddziałem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Wyższym Seminarium Duchownym w Drohiczynie oraz Mazowieckim Samorządowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli Wydział w Siedlcach zorganizowało V Międzynarodową Konferencję Naukową „Bezpieczeństwo człowieka a transdyscyplinowość w wielokulturowej tradycji: teologii, filozofii, socjologii, politologii i edukacji”.
Konferencja zgromadziła ponad 60 uczestników, którzy obradowali w trzech sekcjach: Filozofia i socjologia, Politologia, Edukacja. Sprawozdania z obrad poszczególnych sekcji dostępne są tutaj:

Obradom plenarnym przewodniczył Dziekan Wydziału Humanistycznego AP
Prof. dr hab. Jerzy Kunikowski

W sesji plenarnej wykłady wygłosili:

– Ks. Prof.dr hab. Roman Krawczyk (Akademia Podlaska)
Bezpieczeństwo ludzkie z perspektywy Starego Testamentu

– Prof. dr hab. Sergiej Jackiewicz (Uniwersytet w Białymstoku)
Tolerancja jako przesłanka bezpieczeństwa w stosunkach międzyludzkich: podstawy transdyscyplinarnej analizy systemowej

– Prof. dr hab. Iwan Akinczyc (Uniwersytet Państwowy w Brześciu)
Dekonstruktywizm nietradycyjnych wyzwań jako zagrożenie bezpieczeństwa

– Prof. dr hab. Wasilij Stiepanowicz, Prof. dr hab. Siemion D. Szasz (Uniwersytet Państwowy w Brześciu)
Wolność osoby ludzkiej w warunkach globalizacji

– Prof. dr hab. Bogumiła Truchlińska (UMCS w Lublinie)
Sztuka i estetyka ekologiczna jako element uniwersum transkulturowego

– Doc. Elena Grygorowicz, Doc. Halina Zajmst (Uniwersytet Państwowy w Brześciu)
Edukacja w dziedzinie ochrony środowiska a bezpieczeństwo życia i działalności człowieka

Sprawozdanie z obrad sekcji Filozofia, Socjologia V Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Bezpieczeństwo człowieka a transdyscyplinowość w wielokulturowej tradycji – teologii, filozofii, socjologii, politologii i edukacji” (Drohiczyn 7 – 9. 09. 2008).
Przewodniczący dr Robert T. Ptaszek; prowadząca obrady – prof. dr hab. Bogumiła Truchlińska (UMCS)

• Podczas obrad sekcji Filozofia, socjologia z dn. 8. 09. 2008 r. wygłoszono 13 referatów. Uwzględniały one wszystkie trzy główne działy filozofii: ontologię, epistemologię i aksjologię (w tym przypadku – bezpieczeństwa). Korespondowały z nim refleksje antropologiczno – kulturoznawcze nad stanem i kondycją dzisiejszej kultury.
• Na czoło wysuwały się podstawowe problemy: c o badać i j a k badać, za pomocą jakich narzędzi, a więc kwestie teoretyczno – metodologiczne. Konstatowano trudności badawcze wynikłe z wielości tendencji, braku jednoznacznego określenia przedmiotu i zakresu bezpieczeństwa oraz narzędzi pojęciowych. Uderza bowiem wielość i brak precyzyjnych definicji, jak i kryterium hierarchizacji poszczególnych odmian bezpieczeństwa. Proponowano dwa różne sposoby uporządkowania; kontrowersje wynikły z różnic w podstawach proponowanych „piramid”. Rozstrzygnięcia mogłyby się dokonać na poziomie ontologii, co wymagałoby dalszych analiz.
• Ujmując poruszane kwestie w kategorie diagnozy i prognozy – w refleksji nad człowiekiem, kulturą i wartościami – zauważam: 1) w płaszczyźnie diagnozy – konstatacje nasilenia się negatywnych, destrukcyjnych prądów, takich jak skrajny relatywizm, nihilizm, kontr- i antykulturowe tendencje w kulturze współczesnej (antysztuka, antywartości), postmodernizm będący dalszym ciągiem kontrkultury (tym razem – w płaszczyźnie intelektualnej); zjawiska te wywołują lęki i zagrożenia cywilizacyjne. Dostrzeżono też ewolucję koncepcji człowieka (od człowieka racjonalnego odpowiedzialnego po istotę dementywną), zaś w płaszczyźnie społecznej – przejście od człowieka „zadomowionego” ku „wykorzenionemu”. Człowieka doby „megapolis” cechuje anonimowość, zagubienie, dezintegracja; „wykorzenienie” – to nic innego jak likwidacja wspólnoty ludzkiej, odpowiedzialnej za bezpieczeństwo. Wielość kultur jest przez nas ujmowana jedynie w pozytywny sposób, ale trzeba zauważyć też je od strony „zagrożeń” – to też jest źródło innego rodzaju wykorzenienia, a zwłaszcza – zaniku tożsamości. Już Witelon – jeden z najwybitniejszych polskich i zarazem europejskich filozofów, żyjący w XIII wieku, zauważył, że narody różnią się kulturowo. Każdy naród uważa swoje zwyczaje i obyczaje za najlepsze i najpiękniejsze w świecie. Te różnice stanowią o odrębnościach i swoistości. W dobie globalizacji zaczyna dochodzić do dekompozycji kultur narodowych, niweczącej zarazem ludzką tożsamość. Rozbita, zdezintegrowana tożsamość tworzy rozbitą, „schizofreniczną” wizję świata, co stanowić musi podstawę do niepokojów, a nawet nasilenia się lęków i dalszej destrukcji współczesnego człowieka;
2) w płaszczyźnie prognozy – proponowano:
– zwrot ku realistycznej filozofii bytu;
– obronę klasycznych wartości;
– obronę człowieka jako istoty rozumnej, odpowiedzialnej, troszczącej się o bezpieczeństwo swoje i swojego domu – świata;
– troskę o język jako narzędzie porozumiewania i budowania relacji; język pozytywny, afirmujący, bez opresji;
– troskę o sztukę bez prowokacji i obrażania czyichś uczuć, w tym religijnych, i dobrego smaku.
Znamienną cechą wystąpień była znaczna polaryzacja stanowisk filozoficznych: od antymodernistycznych po postmodernistyczne. Przy okazji pozwolę sobie zwrócić uwagę na nieprecyzyjność tych pojęć. Jest to wynik zderzenia się europejskiej i amerykańskiej terminologii. Termin „modernizm” w Europie oznaczał bowiem kierunek filozoficzno – artystyczny z końca XIX wieku i początku XX wieku, zaś obecnie – pod wpływem amerykańskiego piśmiennictwa – jest używany jako nazwa paradygmatu racjonalistycznego, oświeceniowo – pozytywistycznego, związanego z ideą postępu; w sztuce zaś – jako synonim awangardowości. „Postmodernizm” był określeniem na nazwanie stanu epigoństwa po modernizmie i można go było spotkać też w latach 20. czy 30. XX wieku. Obecnie – trzeba zwracać bacznie uwagę o jaki modernizm bądź postmodernizm autorowi chodzi. Zauważyłam także zmianę semantyczną słowa „pluralizm”. W I połowie XX wieku jeśli uczeni i filozofowie używali słowa „wielość”, np. F. Koneczny czy W. Tatarkiewicz, to ta wielość była uporządkowana. I tak była w historiozofii F. Konecznego „wielość cywilizacji”, ale najwyższą pozycję zajmowała cywilizacja łacińska; Tatarkiewicz stwierdzał, że były wartości wyższe i niższe, a wśród wyższych – ta najwyższa. Dzisiejszy „pluralizm” – to wielość bez hierarchizacji, jednako równouprawniona i równoważna. Samo pojęcie wartości czy kultury było też kiedyś nacechowane dodatnio, współcześnie pojawiają się tendencje, by czemuś, co nie stanowi czegoś wartościowego jak brzydota, zło, kicz i wszelkie potworności nadawać walor pozytywny. Pojawiły się terminy: anty – bądź kontrkultura, antysztuka i antyestetyka, antywartości. Ze względu na ważność tej problematyki proponuję więc, by poddać ją pogłębionej refleksji na następnej konferencji. Za szczególnie ważki uważam temat „Bezpieczeństwo a wartości”.

Drohiczyn, dn. 9.09.2008 r. Bogumiła Truchlińska

Referaty wygłoszone podczas obrad sekcji

SEKCJA POLITOLOGICZNA

Prowadzący: dr Izabela Aldona Trzpil; prof. dr hab. Brunon Bartz

W obradach sekcji politologicznej wzięło udział 20 osób, wygłoszono 13 referatów inspirujących do dyskusji. Problematyka obrad była bardzo różnorodna, od zagadnień dotyczących bezpieczeństwa w wymiarze globalnym poprzez problemy odnoszące się do bezpieczeństwa społecznego oraz bezpieczeństwa w wymiarze kulturowym, lokalnym a także personalnym. Zarówno z perspektywy potrzeb człowieka jak i w obszarze tworzenia warunków dla bezpieczeństwa rodziny i dzieci w sytuacjach społecznych. Obrady sekcji zapoczątkował dr Jerzy Stańczyk z Instytutu Nauk Społecznych Akademii Podlaskiej wprowadzającym w problematykę istoty bezpieczeństwa z punktu widzenia jego złożoności. Pozwoliło to uczestnikom panelu zwrócić uwagę na wielowymiarowość i transdyscyplinowość zagadnienia. Zwrócił on uwagę na konieczność usystematyzowania coraz to liczniejszych poglądów na istotę bezpieczeństwa, które jego zdaniem nie tworzą wciąż spójnego paradygmatu naukowego. Panuje wręcz chaos pojęciowy, nie mający nic wspólnego ani z teorią chaosu ani z paradygmatem złożoności. Tymczasem widocznym trendem stała się sekurytyzacja, jako jeden z wiodących współcześnie procesów w stosunkach międzynarodowych, a także wątków debaty w naukach społecznych.
W dalszej części obrad dr Izabela Aldona Trzpil – INS Akademia Podlaska, zaprezentowała rozważania związane z bezpieczeństwem z perspektywy modelowych rozwiązań w polityce społecznej krajów Unii Europejskiej i związanych z tym koncepcji państwa. Przedstawiła bogactwo i różnorodność modelowych rozwiązań zarówno w ujęciu teoretycznym jak i geograficznym(cechy charakterystyczne modeli występujących w poszczególnych państwach Europy Zachodniej). Odwołując się do rozważań Włodzimierz Anioła wskazała, iż różnorodność modeli polityki społecznej w poszczególnych krajach wynika przede wszystkim z dwóch przyczyn: różnego stopnia upaństwowienia instytucji opiekuńczych, świadczących usługi socjalne oraz rozmaitego zakresu i stopnia powszechności udzielanych świadczeń. Zwróciła jednocześnie uwagę na wzrost zagrożeń społecznych i ryzyk socjalnych we współczesnym świecie oraz poszukiwanie nowych, bardziej efektywnych rozwiązań i sposobów minimalizowania zagrożeń dla bezpieczeństwa społecznego, związanych z przechodzeniem od koncepcji welfere state do modelu polityki społecznej określanego jako welfere mix. Wiąże się to ze wzrostem popularności metod aktywizujących nie tylko w pomocy społecznej ale także w działalności innych rodzajów służb społecznych.
Następnie prof. Brunon Bartz – Instytut for Cross-Cultural-Competence, Duisburg (Niemcy). Przedstawił rozważania dotyczące „wynurzania się światowego społeczeństwa” I związanych z tym zagrożeń w skali globalnej. Zwrócił szczególną uwagę na zmiany jakie się dokonują w społeczeństwie w wyniku globalizacji podkreślając takie pojęcia jak „skanalizowany wzór społeczeństwa”, „System koordynatów”, czy „społeczeństwo komunikacji”. Podkreślił jednocześnie problematykę związaną ze zmianą roli państwa i zagadnienie odchodzenia od integracji kulturowej na rzecz integracji społecznej. Zwrócił również uwagę na rolę nauki w odkrywaniu i demaskowaniu ideologii uprzedzeń oraz kształtowania zbiorowości wspólnie ustalonych norm współżycia ( globar govermens).
Dr Mirosław Minkina (INS, Akademia Podlaska) skupił swoją uwagę na rozważaniach dotyczących przyszłości Sojuszu Atlantyckiego w kontekście relacji z NATO i UE w sferze bezpieczeństwa w wymiarze międzynarodowym. W wystąpieniu postawił szereg istotnych pytań dotyczących Sojuszu i jego relacji ze strukturami organizacyjnymi w zakresie obronności., w tym o zasięg geograficzny Sojuszu, dylematy wiarygodności sojuszniczej i partnerstwa oraz rodzaje i zakres podejmowanych operacji i przebieg procesów decyzyjnych.
Następnie głos zabrała doktorantka UMCS w Lublinie mgr Magdalena Lesińska skupiając swoje przemyślenia na „Ewolucji głównych założeń programowych polityki bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Szczególnie podkreśliła zagadnienie zmian terytorialnych w Europie w kontekście zadań w zakresie obronności i bezpieczeństwa zapisanych w Traktacie Amsterdamskim oraz poszukiwanie czy też dookreślenie tożsamości w Traktacie reformującym ( Lizbona 2007). Poruszyła także zagadnienia dotyczące zniesienia polityki filarowej Unii oraz braku mechanizmów działań zewnętrznych i mechanizmu reagowania na konflikty.
Zagadnienia dotyczące „globalizacji niebezpieczeństwa” zostały w szerszym kontekście omówione przez dr Rafała Pęksę z INS Akademii Podlaskiej. Autor wskazał na rozprzestrzenianie się źródeł zamieszania, chaosu i przemocy będącej efektem przemian w skali globalnej, rozszerzające się szare strefy geograficzne i outsourcing. Podkreślił zagadnienia dotyczące gwałtownych przemian w gospodarce zwracając uwagę również na różne scenariusze globalnego rozwoju świata.
Od zagadnień bezpieczeństwa globalnego obrady potoczyły się w kierunku rozważań nad zagadnieniami bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa człowieka postrzegane przez pryzmat „Zagrożeń bezpieczeństwa człowieka w dobie globalizacji w myśli politycznej Polskiego Stronnictwa Ludowego.” W prezentowanej problematyce dr Arkadiusz Indraszczyk podkreślał problemy bezpieczeństwa w ujęciu politycznym, militarnym, kulturowym i ekologicznym. Wskazał też ważne z perspektywy jednostki obszary bezpieczeństwa socjalnego, żywnościowego, edukacyjnego i bezpieczeństwa w rodzinie.
W obradach wzięli również udział przedstawiciele Uniwersytetu Państwowego w Brześciu. Wśród nich doc. Nikołaj Pietrowski, który omawiał zagadnienia związane z zastosowaniem metody analogii w badaniach prawnych bezpieczeństwa człowieka. Z kolei asyst. nauk. Aleksander Kamarczuk poruszył problemy wpływu prawa ekologicznego na kształtowanie warunków bezpieczeństwa człowieka.
Biorąca udział w obradach mgr Justyna Wasil z UMCS w Lublinie skupiła się na zagadnieniach roli władz gmin i powiatów w kształtowaniu bezpieczeństwa społeczności lokalnych w Polsce. Poruszyła kwestie dotyczące kompetencji z zakresu bezpieczeństwa w strukturze administracji samorządowej oraz możliwości finansowania instytucji i służb bezpieczeństwa w wymiarze lokalnym.
Występujący w ramach obrad sekcji ks. prof dr hab. Tadeusz Syczewski – Rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Drohiczynie podjął problematykę dotyczącą zwyczajów religijnych okresu paschalnego w rejonie nadbużańskim, zwracając szczególną uwagę na ich symbolikę, liturgię i zagadnienia związane z z kształtowaniem bezpieczeństwa duchowego, poczucia przynależności i zakorzenienia.
Ks. prof. dr hab. Edward Jarmoch – Dziekan Wydziału Humanistycznego Akademii Podlaskiej Przedstawił szerokie rozważania na temat „Polityka socjalna wobec rodziny. Ujęcie problemu dotyczyło wpływu zmian społecznych dokonujących się we współczesnym świecie na funkcjonowanie rodziny. W wystąpieniu zostały zaprezentowane zagadnienia dotyczące zagrożeń jakie dotykają rodzinę w związku z pojawiającymi się gwałtownymi zmianami w nowoczesnym społeczeństwie. Uwaga autora prezentacji skupiła się także wokół zagadnień związanych z poszukiwaniem skutecznych form pomocy rodzinie aby mogła ona prawidłowo spełniać swoje funkcje.
W dalszej części obrad dr Renata Duda z Uniwersytetu Wrocławskiego poruszyła odwieczny problem możliwości i uwarunkowań dotyczących bezpieczeństwa człowieka w kontekście zaspokajania potrzeb. Wystąpieniu zatytułowanym „Potrzeba bezpieczeństwa w teorii motywacji Abrahama Maslowa i jej społeczne implikacje”, wykazała znaczenie potrzeby bezpieczeństwa w aspekcie pokojowego, dobrze funkcjonującego społeczeństwa. Stwierdziła jednocześnie, że „dobrze funkcjonujące społeczeństwo umożliwia wszechstronną realizację potrzeb jego członków”. Zwróciła uwagę na szanse realizacji potrzeb poznawczych jako istotny warunek i potrzeba rozumienia wiedzy jej zdobywania i systematyzowania jako podstawa pojmowania świata. Wskazała na znaczenie potrzeb estetycznych, potrzeby porządku, symetrii, i ładu oraz na zagrożenie stygmatyzacją i marginalizacją w przpadku braku możliwości zaspokojenia tych potrzeb przez niektóre grupy społeczne.
Ostatnie wystąpienie w ramach obrad sekcji politologii dr Aldona Trzpil. Zaprezentowała rozważania o charakterze popularno-naukowym zatytułowane „Bajka o bezpiecznym świecie dzieciństwa”. Prowadząc rozważania nad historią badań nad dzieciństwem zwróciła uwagę na wartość dzieciństwa nie tylko dla indywidualnego rozwoju dziecka ale także dla rozwoju i bezpiecznego funkcjonowania całego społeczeństwa. Odwołując się do rozważań wielu autorów wykazała, że dzieciństwo to nie tylko przemijająca faza rozwoju ale świat dziecka, jego przeżyć, doświadczeń i aktywności, których źródłem jest rodzina, szkoła, grupa rówieśnicza, codzienność i kontakty z kulturą. Podkreśliła znaczenie środowiska społecznego jako istotnego obszaru kształtowania poczucia bezpieczeństwa dzieci przenoszonego na dorosłe życie i swoje kontakty ze światem.
Obradom sekcji towarzyszyła bogata i pogłębiona dyskusja, która stanie się podstawą rozważań w zamieszczonych w monografii.

Referaty wygłoszone podczas obrad sekcji

Bezpieczeństwo człowieka a transdyscyplinowość
w wielokulturowej tradycji: teologii , filozofii, socjologii,
politologii, edukacji
Sekcja : Edukacja
Przewodniczący dr Andrzej W. Świderski
Miejsce obrad aula im. bpa Zygmunta Łozińskiego

W obradach sekcji uczestniczyli: autorzy zgłoszonych wystąpień i grupa nauczycieli z terenu działania Mazowieckiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Tematyka referatów wyznaczyła cztery obszary:
Pierwszy dotyczył problemów takich, jak: kultura bezpieczeństwa i edukacja dla bezpieczeństwa . Przedstawiono różne uwarunkowania.
Oto ich zakres:
Dr Agnieszka Filipek, ( Akademia Podlaska) – Transdyscyplinowość kultury bezpieczeństwa
Docent Paweł Kruś (Uniwersytet Państwowy w Brześciu ) – Humanizacja edukacji a bezpieczeństwo człowieka współczesnego
Prof. dr hab. Jerzy Kunikowski ( Akademia Podlaska)- Edukacja do bezpieczeństwa
Dr Agnieszka Roguska (Akademia Podlaska) – Edukacja medialna w drodze do bezpieczeństwa człowieka
Mgr Jerzy Kopański (MSCDN Wydział w Siedlcach) – Poprawa stanu bezpieczeństwa uczniów w polskich szkołach w kontekście działań koordynatorów ds. bezpieczeństwa
Dr Dariusz Sarzała (Akademia Humanistyczna w Pułtusku)-Bezpieczeństwo ekologiczne w kontekście uwarunkowań edukacyjnych
Dr Joanna Grabińska (Akademia Podlaska) – Rozwój i atrofia pedagogiki rolniczej w aspekcie bezpieczeństwa egzystencji człowieka
Dr Małgorzata Graczyk (Akademia Podlaska) – Budowanie bezpieczeństwa wewnątrzgrupowego poprzez modelowanie zachowań negocjacyjnych w środowisku dewiacyjnym
Mgr Jerzy Hęciak (Urząd Miasta Siedlce) – Niektóre rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo drogowe w Londynie (porównanie z Polskimi realiami)
Dr Stefania Hęciak (Akademia Podlaska) – Czy pasożyty mogą pomóc w walce z chorobami (bezpieczeństwo zdrowotne)
Dr Piotr Rozwadowski (Akademia Podlaska) – Patriotyczne wychowanie elit wojskowych Drugiej Rzeczpospolitej na przykładzie podchorążych służby stałej i podchorążych rezerwy
Tematyką kolejnego obszaru była wielokulturowość w edukacji międzykulturowej, szkolnej i środowiskowej, a ściślej:
Dr Irena Kotowicz-Borowy (SGGW w Warszawie) – Krewniaczość alternatywą dla alienacji. Implikacje do edukacji międzykulturowej
Dr Andrzej W. Świderski (Akademia Podlaska) – Wielokulturowe oddziaływania edukacyjne w zrównoważonym rozwoju
Mgr Andrzej Sędek (Akademia Podlaska) – Wielokulturowa szkoła – nowe wyzwanie polskiego systemu edukacyjnego?
Mgr Adam Czesławiak (Szkoła Podstawowa nr 2 w Sokołowie Podlaskim) – Umiejętności psychopedagogiczne nauczycieli a wielokulturowość uczniów
Dr Małgorzata Danielak-Chomać (Akademia Podlaska) – Wielokulturowość paradygmatem animatora i menedżera kultury
Edukacyjne instrumenty ochrony środowiska oraz ekorozwoju stanowiły treść ostatniego obszaru. I tak:
Ks. Dr Antoni Skowroński (UKSW w Warszawie) – Miejsce i rola pozarządowych organizacji ekologicznych w procesie edukacji i kształtowaniu postaw prośrodowiskowych społeczeństwa polskiego
Dr Ilona Żeber – Dzikowska, Dr Elżbieta Buchcic (Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Kielcach) – Programy wspólnotowe Unii Europejskiej w dziedzinie edukacji
Ks. Mgr Andrzej Lubowicki (doktorant UKSW w Warszawie) – Bug rzeka życia – edukacja dla młodzieży, młodzież dla ekorozwoju.Projekt edukacyjno-praktyczny
Mgr Bogusława Zachoszcz (MSCDN Wydział w Siedlcach) -Edukacja ekologiczna w szkołach w kontekście rozwoju zrównoważonego
Na koniec obrad zadawano pytania, które były zaczynem do dyskusji panelowej w trzecim dniu obrad z udziałem wszystkich uczestników.
Warto wskazać na niektóre:
-Czy przedmiotowa edukacja dla bezpieczeństwa jest potrzebna w polskiej szkole?
-Czy obecnie transdyscyplinowość w badaniach naukowych jest znakiem czasu?
-Czy różnorodna koegzystencja może być wartością w edukacji dla bezpieczeństwa?
-Czy pedagogika rolnicza ma swoje miejsce w wielokulturowej rzeczywistości oświatowej?
-Czy krewniaczość jest przejawem oporu wobec wielokulturowej tożsamości, czy alternatywą dla alienacji?
– Czy media dobrze służą edukacji dla bezpieczeństwa?
– Czy nauczyciele są otwarci na wielokulturowość w szkole?
– Jak rozumiemy metodykę zrównoważonego rozwoju człowieka?
– Dlaczego wielokulturowość jest paradygmatem dla animatora i menadżera kultury?
– Jaka jest rola katolickiej nauki Kościoła w edukacji ekologicznej i środowiskowej?
– Jakie jest miejsce organizacji pozarządowych w edukacji ekologicznej?
– Czy programy wspólnotowe unii europejskiej są powszechnie wykorzystywane w edukacji ekologicznej i środowiskowej?
-Jak powinna przebiegać koordynacja działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa w szkołach i placówkach oświatowych?

Wyniki obrad Konferencji podsumowano w panelu: Obszary bezpieczeństwa człowieka w ujęciu transdyscyplinarnym. Dyskusji panelowej przewodniczył ks. prof. dr hab. Edward Jarmoch. Swoje wystąpienia wygłosili przedstawiciele poszczególnych sekcji:

Sekcja edukacji: dr Andrzej Świderski (AP), mgr Jerzy Kopański (MSCDN Wydział w Siedlcach)
Sekcja filozofii, socjologii: prof. dr hab. Bogumiła Truchlińska (UMCS), dr Robert T. Ptaszek (AP)
Sekcja politologii: dr Izabela Aldona Trzpil (AP)